Programma
1. George Onslow (1784-1853)  –  Strijkkwartet nr. 22 in C, Op. 47
2. Samuel Barber (1910-1981)  –  Dover Beach  Op. 3 voor bariton en strijkkwartet.

3. Geoffrey Bush (1920-1998)  –  Farewell Earth’s bliss  voor bariton en strijkkwartet.

4. Franz Joseph Haydn (1732-1809)  –  Strijkkwartet Op. 76 nr. 1 in  G

Met een gezellige nazit in Café Restaurant de Gouden Leeuw met Beerze bier.

Concert-toelichting

Als je terugdenkt aan D-day, vandaag 69 jaar geleden, zie je waarschijnlijk ook de stranden van Normandië voor je waar de Amerikaanse, Canadese en Britse soldaten hun opmars ter bevrijding van Europa startten. In het programma van vanavond toonschildert Samuel Barber in zijn werk  Dover Beach  de Engelse kust en het zicht op de krijtrotsen van het tegenoverliggende Frankrijk. Barber componeerde het echter in 1931, tussen de wereldoorlogen.

Het gelijknamige gedicht van Matthew Arnold dateert weliswaar van 1867 maar de thematiek sluit beangstigend goed aan bij de wereldoorlogen en is zelfs vandaag de dag nog zeer actueel. Het beschrijft de spanning die er in de 19^e eeuw wordt gevoeld tussen enerzijds de snelle ontwikkeling van wetenschap en techniek (Darwin’s On the origin of species is in 1859 net verschenen) en anderzijds de wens om vast te houden aan het oude wereldbeeld, waarin het christelijke geloof de hoofdrol speelt.

Arnold beschrijft de onheilspellende, knarsende geluiden die hij hoort als bij eb de zee zich terugtrekt van het kiezelstrand en de aanblik van de kale rotsen overblijft. De zee is hier een metafoor voor het geloof en de dichter is bang dat, als het geloof zich terugtrekt, er een kille en nihilistische toekomst in het verschiet ligt. Voorzag hij de opkomst van de radicale en anti-religieuze ideologieën in de 20^e eeuw (communisme en fascisme) en de onvoorstelbare ellende die ze hebben veroorzaakt?

Hoe “stabiel” lijkt dan de puur christelijke wereld in de 16^e en 17^e  eeuw, de tijd waarin de Engelse gedichten worden geschreven die Geoffrey Bush in 1950 inspireren tot zijn liederencyclus Farewell, Earth’s bliss. Net als in  Dover Beach  is er sprake van een dreiging, namelijk de dreiging van de dood, maar de angst voor de dood wordt gepresenteerd als iets dat overwonnen kan worden. Luister maar naar de eveneens aanwezige vrolijke en humoristische geluiden. Bush lijkt met de keuze van deze gedichten te willen zeggen: Memento mori, maar vergeet niet te genieten van het leven.

Niet zolang vóór de gedichten van Arnold ontstond het 22^e strijkkwartet van George Onslow. Deze in Frankrijk levende componist (met Engelse vader) was in zijn tijd een gevierde en veel gespeelde kamermuziekcomponist, wiens werken naast die van Beethoven en Schubert op concerten te horen waren. Deze klassieke en deels al romantische muziek voor strijkkwartet vindt zijn oorsprong bij Haydn, de “vader van het strijkkwartet”. Haydn leeft nog geheel in de tijd van “vorst en kerk”. De heldere en overzichtelijke muziek van Haydn en Onslow ademt het optimisme van de Verlichting van de 18^e en 19^e eeuw. Het rationalisme daagt het oude wereldbeeld uit, de zelfbewuste, onafhankelijke burger staat op en gehoorzaamt niet meer blindelings aan adel en kerk. De adel raakt met de Franse Revolutie zijn macht kwijt maar het geloof blijft overeind: alles lijkt alleen maar beter te kunnen worden.

De controverse tussen het op de Verlichting gebaseerde en het traditionele wereldbeeld van “vorst en kerk” bestaat intussen nog steeds. Kijk maar naar de problemen in Irak, Afghanistan, Syrië. In het westen en in de opkomende economieën loert ondertussen het gevaar van een individualistisch en cynisch consumentisme. In deze tijd waarin veel zekerheden op de tocht staan is het gevaar van extremisme groot. Zo gezien hebben D-day en Dover Beach niets aan actualiteit verloren.

Wim Ritzerfeld, bariton

Wim Ritzerfeld studeerde oorspronkelijk af als elektrotechnisch ingenieur. Hij studeerde zang bij o.a. Joep Bröcheler en Donald Miller. Daarnaast nam hij deel aan cursussen en workshops in Engeland (o.a. bij Robin Bowman en John Huw Davies), bij de Vrienden van het Lied en bij Jos van Veldhoven en Hermann Max. Verder studeerde hij aan de Schumann Akademie.

Als bas/bariton-solist heeft hij inmiddels een breed repertoire opge­bouwd dat zich uitstrekt van barok tot eigentijds. Zo zong hij onder meer cantates van Bach en Händel, de requiems van Mozart,  Fauré, Duruflé en Brahms en vertolkte hij de orkestliederencyclus Five Mystical Songs van Vaughan Williams.

Verder is hij, samen met Caroline Spanjaard, docent bij de StemStudio, waar zijn bijzondere interesse uitgaat naar de zangtechniek en naar manieren om dit complexe onderwerp op een wetenschappelijk gefundeerde manier te benaderen. In zijn boek Klassieke Zangtechniek heeft hij deze zienswijze nader uitgewerkt.